ସ୍ରଷ୍ଟାର ସଂସାର, ଜୀବନ ସଂଘର୍ଷ ଓ ସର୍ଜନା

ପ୍ରତ୍ୟେକ ସର୍ଜନ-ମନସ୍କ ବ୍ୟକ୍ତି ଜଣେ ସ୍ରଷ୍ଟା, ଦ୍ୱିତୀୟ ଈଶ୍ୱର । ପରିଚଳମାନ ସଂସାର ଭିତରେ ସେ ଗଢ଼ିଦିଏ ଭିନ୍ନ ଏକ ସଂସାର; ତାର ନିଜସ୍ୱ ପୃଥିବୀ । ଯେଉଁଠି ସ୍ୱପ୍ନମାନେ ତାରାଫୁଲ ହୋଇ ଫୁଟନ୍ତି ସୃଜନୀର ବଗିଚାରେ । ଅନୁଭବର ସାନ୍ଦ୍ରତା ଝରଣା ହୋଇ ଝରିଯାଏ । ଶଦ୍ଦର ନୂପୁର ପିନ୍ଧି ନାଚୁଥାଏ ଭାବ । ନିତ୍ୟ ନୈମିତ୍ତକ ଜାଗତିକତା ଭିତରେ ସ୍ରଷ୍ଟା ଜୀବନ ସଂଗ୍ରାମର ଆର୍ତ୍ତନାଦରୁ ଟାଣି ଆଣେ ମହାଜାଗତିକତାର ନିର୍ମଳ ଆନନ୍ଦ ଆଉ ରୂପାୟନ କରେ ଏକ ନୂଆ ସୃଷ୍ଟିର । ସୃଜନଶୀଳ ମଣିଷ ବଂଚୁଥାଏ ଏକାଦିକ୍ରମେ ଦୁଇଟି ରୂପରେ । ଇନ୍ଦ୍ରିୟର ଭୂମିରେ ଜୈବିକ ଶରୀରରେ ଥାଇ ଘର, ପରିବାର, ସମାଜର ଦାୟିତ୍ୱ ତୁଲାଏ । ତା’ ସହିତ ସୃଜନର ଦାୟରେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟାତୀତ ମହାଜାଗତିକତାର ପୃଥିବୀରେ ମାନସିକ ସହାବସ୍ଥାନ ତା’ର ସମାନ୍ତରାଳ ଭାବରେ ଚାଲୁଥାଏ । ସଂସାରର ଗଡ୍ଡାଳିକା ଭିତରୁ ସେ ବାଛି ନିଏ ନିଜ ପାଇଁ ଭିନ୍ନ ଏକ ପଥ । ସେଇ ପଥରେ କେବେ ଫୁଲର ସଜଡା ରାସ୍ତା ଓ କେବେ କଙ୍କଭଳି ବନ୍ଧୁରତା । ତାକୁ ଚାଲିବାକୁ ହୁଏ ଉଭୟ ପଥରେ । ଫୁଲର ମହକରେ ବିଭୋର ହେଉ ହେଉ କଂଟାର, ଆଘାତରେ ବ୍ୟଥିତ ହେବାକୁ ପଡ଼େ । ସମ୍ଭାବନାର ଦିଗନ୍ତଟେ ତିଆରିବାକୁ ହୁଏ । ସେଇ ଜୀବନ ସଂଘର୍ଷ ଭିତରୁ ସାଉଁଟି ନେବାକୁ ହୁଏ ଗଳ୍ପ, କବିତା ପାଇଁ ଭାବ, ଶଦ୍ଦର ବୀଜ ଓ ସୃଜିବାକୁ ହୁଏ ନୂତନ ସୃଷ୍ଟି ।

ସ୍ରଷ୍ଟାର ସଂସାର ଭିନ୍ନ ଏକ ସଂସାର ନୁହେଁ । ଏଇ ପୃଥିବୀର, ଇଏ ସମାଜର, ଏଇ ପରିବେଶର ନିତିଦିନିଆ ଜୀବନ ହିଁ ତାର ସଂସାର । ସାଧାରଣ ମଣିଷର ହସ, ଲୁହ, ଦୁଃଖ, ଶୋକ, ସୁଖ, ବିଳାସ, ମିଳନ, ବିଚ୍ଛେଦ, ପ୍ରେମ, ସ୍ନେହ, ଈର୍ଷା, ଅସୂୟା, ତ୍ୟାଗ, ଜୀବନ ଓ ଜୀବିକାର ଅହରହ ସଂଗ୍ରାମ..ଏଇସବୁ ଅନୁଭୂତିକୁ ପାଥେୟ କରି କଳ୍ପନାର ରଂଗଭରି ଶଦ୍ଦର ସଂସାର ତିଆରି କରେ ସ୍ରଷ୍ଟା । ସାଜେ ପ୍ରେମିକ, ସାଜେ ଶ୍ରମିକ । ପ୍ରେମକୁ ନେଇ କେବେ ଫୁଟାଏ କବିତାର ପାରିଜାତ । କେବେ ଶ୍ରମିକର ପରିଶ୍ରମକୁ ନେଇ ଗଢ଼ିଦିଏ ଗଳ୍ପର ଇମାରତ୍ । କେବେ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ମାଟି ସହ ମାଟି ହେବାର ମଗ୍ନତାରେ ତିଆରି କରେ ସାହିତ୍ୟର ଧାନକ୍ଷେତ ।

ସଂସାରର ପ୍ରତିଟି ଘଟଣା, ଅଘଟଣ ମୋ ପାଇଁ ଅନୁଭୂତି । ସେଇ ଅନୁଭବ ମୋ’ ଭିତରେ ଭାବର ସୋପାନ ତିଆରି କରେ । ଚାରିପାଶ୍ୱର୍ରେ ନିତ୍ୟ ପ୍ରତିଦିନ ଘଟିଚାଲୁଥିବା ଘଟଣା ମୋତେ ଚହଲାଉଥାଏ, ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଭାବାବେଗ ତିଆରି କରୁଥାଏ ଏବଂ ପ୍ରେରିତ କରୁଥାଏ ଶଦ୍ଦରେ ରୂପ ଦେବାକୁ । ସୁନ୍ଦର ସକାଳରେ ପ୍ରକୃତିର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଯେତିକି ବିମୋହିତ କରେ, ସମଭାବରେ ବ୍ୟଥିତକରେ ସକାଳର ସମ୍ବାଦରେ କେଉଁଠି ନାରୀଟିଏ, ନାବାଳିକାଟି, ନିର୍ଯାତିତା ହେବାର ଖବର । କେଉଁଠି ମାନବର ମହାକାଶ ଜୟଯାତ୍ରାରେ ଉତ୍ଫୁଲ୍ଲିତ ହୁଏ ତ କେଉଁଠି ମାନବତାର ହନନରେ ମର୍ମାହତ ।

ଏମିତି ଜୀବନ ଯନ୍ତ୍ରଣାରେ, ଜୀଜୀବିଷାର ଆହ୍ୱାନରେ ବଢ଼ିଚାଲୁଥାଏ ମୁଁ, ମୋ’ ଭିତରର ଲେଖକୀୟ ସତ୍ତା । ଅଳୀକ ସଂସାରରୁ ଖୋଜୁଥାଏ ନିର୍ବାଣର ପଥ । ପାର୍ଥିବ ଶରୀରର ଆବଶ୍ୟକତା ମେଂଟାଇବା ପାଇଁ ସରକାରୀ ଚାକିରୀର ବ୍ୟସ୍ତତା ଏବଂ ତା’ ଭିତରେ ପୂର୍ତ୍ତି କରୁଥାଏ ଲେଖକୀୟ ସତ୍ତାର ଅଭିଳାଷ । ସର୍ବଦା ସର୍ବତୋଭାବେ ସୁଖୀ ହୋଇପାରେନି । ଅପୂର୍ଣ୍ଣତା ହିଁ ଅତିଷ୍ଠ କରେ ଲେଖିବାକୁ । ଅଶାନ୍ତମନକୁ ଶାନ୍ତ କରିବାକୁ ଧରେ କଲମ । ଭୁଲିଯିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକରେ ଦୁଃଖକୁ, ଜୀବନ ସଂଗ୍ରାମର କଷ୍ଟକୁ । ଭିଡ ଭିତରେ ବି ଥାଏ ଏକଲା । ସେଇ ଦୁଃଖ, ସେଇ ନିଃସଂଗତା ମୋତେ ଟାଣିନିଏ ସୃଜନର ପୃଥିବୀକୁ ।

ମୋର ମନେହୁଏ, ଈଶ୍ୱର ହୁଏତ ଦୁଃଖ ଓ ନିଃସଂଗତାର କଷଟି ପଥରରେ ପରଖି ମୋ’ ଅନୁଭୂତିକୁ ଶାଣିତ କରୁଛନ୍ତି । ମୋ ନିଃସଂଗତା ଓ ନୀରବତା ଭିତରେ ଲେଖନୀକୁ ଯୋଗେଇ ଦେଉଛନ୍ତି ଶଦ୍ଦର ଶକ୍ତି । ଦୈନନ୍ଦିନତାର ଦୁନିଆରୁ ବାହାରି ଯାଇ ମୁଁ ଯେବେ ବହିର ଦୁନିଆରେ ପ୍ରବେଶକରେ, ଭୁଲିଯାଏ ଜୀବନ-ଯନ୍ତ୍ରଣା । ସେଠି ଚିନ୍ମୟ ଆନନ୍ଦର ଜଗତ । ସେଇ ଦୁନିଆରେ ମୋ’ର ଆତ୍ମାର ଭୋକକୁ ମେଂଟାଇପାରେ । ଜୀବନ-ସଂଘର୍ଷର ଅନେକ ଅନୁଭବକୁ କଲମରେ ଧରିରଖେ । କିଛି ଅନୁଭବ ଓ କିଛି କଳ୍ପନାକୁ ଫେଂଟି ରଚିଚାଲେ କବିତା ଓ ଗଳ୍ପ । ସୃଜନର ପୃଥିବୀରେ ସାଧାରଣ ମଣିଷଟିଏ ମାତ୍ର ନୁହେଁ, ଅଧିକନ୍ତୁ ସାଧାରଣ ମଣିଷର ଅହରହ ଜୀବନ ସଂଗ୍ରାମକୁ, ତା’ର ଅନେକ ଜ୍ୱାଳା ଯନ୍ତ୍ରଣାର କାହାଣୀକୁ ଶଦ୍ଦରେ ରୂପଦେଉଥିବା ରୂପକାର । ଜୀବନ-ସଂଗ୍ରାମକୁ ଚ୍ୟାଲେଂଜ କରି ବଢ଼ି ଚାଲିବା ହିଁ ସଫଳତା, ଏଇ ମନ୍ତ୍ରକୁ ପାଥେୟ କରି ଚାଲୁଥାଏ ମୁଁ । ସରକାରୀ ଚାକିରୀର କର୍ମବ୍ୟସ୍ତତା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପାରିବାରିକ ଜଂଜାଳରେ ଆକ୍ତାମାକ୍ତା ହେଲାବେଳେ ସାହିତ୍ୟ ଯୋଗାଏ ମୋତେ ପ୍ରଶ୍ୱାସର ପ୍ରାଣବାୟୁ ।

ବହି ମୋର ପ୍ରିୟତମ ସାଥୀ । ବହି ଭିତରେ ମୁଁ ଭୁଲିଯାଏ ମୋର ଏକ୍ଲାପଣ । ପଢ଼ିବା ଭିତରେ କେଉଁଠୁ ଆସେ ପ୍ରେରଣା, ଲେଖିବା ପାଇଁ । କେବେ କବିତା ହୋଇ ଝରିଯାଏ ମନର ଭାବ ତ କେବେ କେଉଁ ବିଗତ ସ୍ମୃତିର ଖିଅକୁ ଆଶ୍ରାକରି ଲେଖି ହୋଇଯାଏ ଗଳ୍ପ । ମୋ’ ଭିତରେ ରୋମାଂଟିକ ପ୍ରବଣତା ମୋ’ କବିତାରେ ରୂପ ନିଏ ଅନେକାଂଶରେ । ମୋର ଚାରିପାଖରେ ଅନେକ ଘଟଣା ମୋତେ ଆଲୋଡ଼ିତ କରେ । ସେଇ ଆଲୋଡନରୁ ଲେଖେ ଗଳ୍ପ । କେବେ କେଉଁ ପାଗଳ ଭିକାରୀର କ୍ରିୟାକଳାପକୁ ନେଇ ଲେଖେ, ଏକ ବାୟାର କାହାଣୀ,’ କେବେ କେଉଁ କାମବାଲୀ ସ୍ତ୍ରୀଲୋକଟିର ଭୋକିଲା ପରିବାର, ମୁଠାଏ ଭାତ ପାଇଁ ତା’ ଜୀବନ ସଂଘର୍ଷକୁ ନେଇ ଲେଖେ ଭୋକ । ରିକ୍ସାବାଲା ବୁଢ଼ାର ରିକ୍ସା ଆଜିର ଧାବମାନ ଦୁନିଆରେ ଅକାମୀ ହୋଇ ପଡିବାପରେ ବଂଚିବା ପାଇଁ ତାର ସଂଘର୍ଷକୁ ଦେଖୁ ଦେଖୁ ଲେଖି ହୋଇଯାଏ ‘ରିକ୍ସାବାଲା’ ଓ ଦାଦନ ଖଟିବାକୁ ଯାଇ ଆଉ ନ ଫେରିଥିବା ପୁଅର କଥା ଥାଏ ଦାଦନ ଗଳ୍ପରେ । କେଉଁଠି ନାରୀଟିଏ ବିବାହ ପରେ ଖୋଜୁଥାଏ ନିଜସ୍ୱ ପରିଚୟ ତ କେଉଁଠି ନିଜ ଅସ୍ମିତାକୁ ବଜାୟ ରଖିବାକୁ ଲଢୁଥାଏ । କେଉଁ ଗଳ୍ପରେ ନିରୀହ ଝିଅଟିଏ ଅଚାନକ ହୋଇଯାଏ ଲୁଣ୍ଠିତା ଓ କେଉଁ ଗଳ୍ପରେ ପ୍ରେମିକା ପରିସ୍ଥିତି ଦାୟରେ ହୁଏ ପ୍ରତାରିତା । କେଉଁଠି ସଂପର୍କର ମୂଲ୍ୟବୋଧ ରୂପପାଏ, ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ମନର ଭଲ ପାଇବାର କଥା କୁହେ ଓ କେଉଁ ଗଳ୍ପରେ ଜୀବନର ଅଳୀକତାର କାହାଣୀ ଲେଖୁଥାଏ ମୁଁ । ମୋ’ ଗପ କବିତାରେ ମୁଁ ଚେଷ୍ଟାକରେ ସଂପର୍କର ପୁନନିର୍ମାଣ କରିବାକୁ, ମାନବିକ ସମ୍ବେଦନା ପ୍ରତି ଦରଦୀହେବାକୁ ଓ ଅସହାୟ ମଣିଷର ବ୍ୟଥାକୁ ରୂପ ଦେବାକୁ । ଏମିତି ଅନେକ ଜୀବନ, ଅନେକ ଯନ୍ତ୍ରଣା, ଅନେକ ସଂଘର୍ଷକୁ ନେଇ ମୋ’ ଜିନ ଜୀବନ ଯନ୍ତ୍ରଣାର କାହାଣୀ ଲେଖୁଥାଏ ମୁଁ । କେବେ ମୋ’ ଗଳ୍ପ କବିତା ସଂପାଦକଙ୍କ ଶୁଭ ଦୃଷ୍ଟି ପାଇ ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏ ତ କେବେ ଉପେକ୍ଷାର ଡଷ୍ଟବିନରେ ପଡି  ରହି ପ୍ରକାଶନ ପାଇଁ ଅପେକ୍ଷା କରେ । ଏଯାବତ୍ ମୋର ଧ୍ୱନିପ୍ରତିଧ୍ୱନି, ସାଗରିକା, କାହାଣୀ, ପାହାଚ, ନବନୀତା, ଯୁଗଶ୍ରୀଯୁଗନାରୀ, ସ୍ପର୍ଶ, ଅମୃତାୟନ, ଅର୍ପିତା, ଆଇନା, ପଂଚବଟୀ, ମହୁରୀ, ନିର୍ବାଣ, ପ୍ରତିବେଶୀ, ସମାଜ, ସମ୍ବାଦ ଓ ଧରିତ୍ରୀରେ କଦବା କ୍ୱଚିତ୍ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇ ମୋତେ ଲେଖକର ପରିଚିତି ପ୍ରଦାନ କରିଛି । ତେଣୁ ସେଇ ସବୁ ପତ୍ରପତ୍ରିକାଙ୍କୁ ଅଶେଷ ଧନ୍ୟବାଦ୍ ।

ସୃଜନ ମୋ ପାଇଁ କେବେ ସ୍ୱପ୍ନ ନଥିଲା କି ସୃଜନକୁ ନେଇ ମଁ କେବେ ମୋର ଭିନ୍ନ ଏକ ଅଯୋଧ୍ୟା ଗଢ଼ିବି, ଭାବିନଥିଲି । ମୁଁ ଭାବେ ସୃଜନର ଏଇ ସଂସାରରେ ମୋର ଉପଲବ୍ଧ ଖୁବ୍ ସୀମିତ । କେବଳ ଭଲପାଇ ଲେଖିବାକୁ, ପଢ଼ିବାକୁ । ଭାବେ ଈଶ୍ୱର ମୋତେ ଭେଟି ଦେଇଛନ୍ତି ଏଇ ସୃଜନର ସଜଡ଼ା ଫୁଲ ବଗିଚା ଯେଉଁଠି କେବେ ଗଳ୍ପ ତ କେବେ କବିତାକୁ ନେଇ ମୁଖରିତ ହୁଏ ମୋର ସୃଜନୀର ସଂସାର । ମନର ଅକୁହା କଥା, ଅବ୍ୟକ୍ତ ବ୍ୟଥାକୁ ନେଇ ମୋର ସର୍ଜନାକୁ ନେଇ ମୁଁ ଖୁସି ଅନୁଭବ କରେ । ପଥ ଅନେକ ଲମ୍ବା, ଶେଷଯାଏଁ ଚାଲିବାକୁ ଚାହେଁ ।

ଭୋର୍ବେଳା

କାହାର ଅଦୃଶ୍ୟ ନଟେଇରେ ବନ୍ଧା
ସୂତା ଖିଅକରେ,
ଉଡୁଛି ଆକାଶରେ ରଂଗୀନ ଗୁଡ଼ି ଭଳି,
ପବନର ଫୁଲେଇପଣରେ ଝୁଲି,
ନୀଳ-ନିର୍ଜନତାର ମଗ୍ନତାରେ ।
କାହା ହସରେ ଆଙ୍କିଛି ବଗିଚାରେ
ଚିତ୍ରିତ ଭୋର୍ବେଳା,
ଘରଚଟିଆ ଡେଣାରେ ଘର ତୋଳିବାର ନିଶା,
ଗଂଗଶିଉଳିର ଗୋଲାପୀ ଡେଂଫରେ
ସ୍ୱପ୍ନର ରୂପେଲି ଚମକ ।
କାହାର ଏ ପାଦ ଚିହ୍ନରେ
ସଜେଇଛି ଅଗଣା, ପାହାଚ,
ତୁଳସୀ ଚଉଁରା,
ଉଡ଼ିବାର ଉତାଳପଣକୁ ପଣତରେ ଗଣ୍ଠିକରି,
ଆଙ୍କୁଛି ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟର ଚିତ୍ର ।

ପ୍ରଜ୍ଞାଶ୍ରୀ ରଥ