ପ୍ରଶ୍ନ: ଆପଣ ସାହିତ୍ୟ ପ୍ରତି କିପରି ଆକୃଷ୍ଟ ହେଲେ? ଏହାପଛରେ କାହାର ପ୍ରେରଣା ରହିଛି?
ଉତ୍ତର: ସୃଜନକର୍ମର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ପକେଟରେ ଥିବା କାଗଜ ଟୁକୁରାରେ ହୃଦୟର ଅନୁଭବକୁ ବାନ୍ଧି ରଖିଥାଏ । ସେ ସବୁ ସାହିତ୍ୟ ପଦବାଚ୍ୟ କି’ ନୁହେଁ ମୁଁ କହିପାରିବି ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ଏହି କବିତା ପଙ୍କ୍ତି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଆମୋଦିତ କରିଥାଏ । ଛୋଟବେଳେ ଗାଁ ଦାଣ୍ଡରେ ଅନେକ ଗପ, କବିତା,ଭାଗବତ, ହରିମଂଶ, ରାମାୟଣ ତଥା ମହାଭାରତ ଆଦି ଶୁଣେ । ଏହା ମୋତେ ସୃଜନ ମନସ୍କ କରିଅଛି ।
ପ୍ରଶ୍ନ: ଆପଣ ବୃତ୍ତିରେ ଅଧ୍ୟାପକ । ତେବେ ସାହିତ୍ୟ ସର୍ଜନା ଓ ଅଧ୍ୟାପନା ଏଇ ଦୁଇଟି ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଆପଣଙ୍କୁ ଅଧିକ ଆତ୍ମତୃପ୍ତି ଦେଇଛି?
ଉତ୍ତର: ଅଧ୍ୟାପକ ଭାବେ ମୁଁ ଗର୍ବିତ । ହଜାର ହଜାର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଗଢ଼ିବାର ଗୁରୁଦାୟିତ୍ୱ ଈଶ୍ୱର ମୋତେ ଦେଇଛନ୍ତି । ମୋର ଅନୁଭବ, ପୂର୍ବଜନ୍ମର ସ୍ୱୀକୃତ ଫଳ ସ୍ୱରୂପ ଅଧ୍ୟାପକ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟରତ । ଅନ୍ୟ ଦିଗରେ ସାହିତ୍ୟ ସର୍ଜନା ଦ୍ୱାରା ମୁଁ ମାନସିକ ଶାନ୍ତି ଲାଭ କରିଥାଏ । ଅଧ୍ୟାପନା ଓ ସାହିତ୍ୟ ସର୍ଜନା ଉଭୟକୁ ଗୋଟିଏ ରୈଖିକ ପଥରେ ଦେଖିଥାଏ । ତେଣୁ ଉଭୟ କର୍ମରେ ଆତ୍ମତୃପ୍ତି ଲାଭ କରିଥାଏ ।
ପ୍ରଶ୍ନ: ‘ନାଟ୍ୟକାର ମଙ୍ଗଳୁ ଚରଣ ବିଶ୍ୱାଳ’ ପୁସ୍ତକରେ ଆପଣ ସାହିତ୍ୟ ସାଧକ ମଙ୍ଗଳୁ ଚରଣ ବିଶ୍ୱାଳଙ୍କ ସାହିତ୍ୟର କେଉଁ ଦିଗ ପ୍ରତି ଅଧିକ ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି ।
ଉତ୍ତର: ଓଡ଼ିଆ ଓ ସମ୍ବଲପରୀ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଙ୍ଗଳୁଚରଣ ବିଶ୍ୱାଳଙ୍କ ଅବଦାନ ସ୍ୱର୍ବସ୍ୱୀକୃତ । ତାଙ୍କର ଅମାୟିକ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ ଓ ଲେଖନୀର ଅଭା, ମୋ ହୃଦୟକୁ ଆନ୍ଦୋଳିତ କରିଛି । ଲୋକଜୀବନ, ଲୋକସଂସ୍କୃତି, ପ୍ରଥା ଓ ପରମ୍ପରା ଉପରେ ତାଙ୍କର ସାହିତ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟବେସିତ । ବରେଣ୍ୟ ସାହିତ୍ୟ ସାଧକ ମଙ୍ଗଳୁ ଚରଣ ବିଶ୍ୱାଳଙ୍କ ସାହିତ୍ୟ କୃତିଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରତିଟି ବିଭାଗକୁ ଉପରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତରେ ହେଉ ପଛେ ଆଲୋଚନା କରିବାକୁ ପ୍ରୟାସ କରିଛି । ଏଭଳି ଜୀବନବାଦୀ ସାହିତ୍ୟିକଙ୍କ ଉପରେ କିଛି କାମ କରିଥିବାରୁ ମୁଁ ଧନ୍ୟ ମନେ କରୁଛି ।
ପ୍ରଶ୍ନ: ଆପଣ ଓଡ଼ିଶାର ଲୁପ୍ତପ୍ରାୟ ‘ପ୍ରବାଦ ପ୍ରବଚନ’ ସଂପର୍କରେ ଉଚ୍ଚତର ଗବେଷଣା କରୁଛନ୍ତି । ଏଭଳି ଏକ ବିଷୟ ସଂପର୍କରେ ଗବେଷଣା କରିବା ପାଇଁ କାହିଁକି ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ କଲେ?
ଉତ୍ତର: ଲୋକସାହିତ୍ୟ ହେଉଛି ସଞ୍ଚରଣଶୀଳ କଳା । ଗୋଟିଏ ଜାତିର ଅସ୍ମିତା ଏଥିମଧ୍ୟରେ ଲୁଚିରହିଥାଏ । ବସ୍ତୁ କୈନ୍ଦ୍ରିକ ସମାଜରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ବଦଳି ଯାଉଛି ଆମ ଜୀବନଚର୍ଯ୍ୟା । ଏଥିସହିତ ସମାଜରେ ପ୍ରଚଳିତ ଅନେକ ଲୋକସାହିତ୍ୟ ବିଲୁପ୍ତପ୍ରାୟ । ଏହାଥରେ ବିଲୁପ୍ତ ହେଲେ ସାହିତ୍ୟର ଏକ ଅମୂଲ୍ୟ ରତ୍ନ ସମାଜ ଗର୍ଭରୁ ଚିରଦିନ ପାଇଁ ବିଲୀନ ହୋଇଯିବ ।
ପ୍ରଶ୍ନ: ଆପଣ ଦୀର୍ଘ ବର୍ଷ ଧରି ଜାତୀୟ ସେବା ଯୋଜନା (ଏନ୍ଏସ୍ଏସ୍) ସହିତ ଜଡ଼ିତ । ଆପଣଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଅନେକ ସେବାମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଛନ୍ତି । ଜଣେ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ଅନୁଭୂତି ସଂପର୍କରେ କିଛି କୁହନ୍ତୁ?
ଉତ୍ତର: ଶିକ୍ଷା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ସମାଜସେବାରେ ଯୁବପିଢ଼ିଙ୍କୁ ବ୍ରତୀ କରିଥାଏ । ଜାତୀୟ ସେବା ଯୋଜନା, ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ଭିତରେ ଜାତୀୟବାଦ, ସ୍ୱଦେଶ ପ୍ରୀତି, ଭ୍ରାତୃତ୍ୱବୋଧ ଓ ନିର୍ଭିକତା ପ୍ରଭୃତି ମାନବିକ ସଂପ୍ରତି ସ୍ଥାପନ କରିବା ସହିତ ଉନ୍ନତ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ ସମ୍ପନ୍ନ ନାଗରିକ ରୂପେ ଗଢ଼ିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ତଥା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ତରୀୟ ଏନ୍.ଏସ୍.ଏସ୍. କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଅଛି । ଯଥାର୍ଥରେ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିର୍ମାଣରେ ଜାତୀୟ ସେବା ଯୋଜନାର ଭୂମିକା ଅନସ୍ୱୀକାର୍ଯ୍ୟ ।
ପ୍ରଶ୍ନ: ସାହିତ୍ୟ ସାଧନା, ଅଧ୍ୟାପନା ଓ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ କାର୍ଯ୍ୟ ଭିତରେ ଆପଣ କିଭଳି ସମନ୍ୱୟ ରକ୍ଷା କରନ୍ତି?
ଉତ୍ତର: ସାହିତ୍ୟ ସାଧନା, ଅଧ୍ୟାପନା ଓ ସେଚ୍ଛାସେବୀର ଆତ୍ମିକ ଅର୍ଥ ଓ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ହେଉଛି ସମାଜର ମଙ୍ଗଳ ସାଧନା । ସମୟର ଆହ୍ୱାନରେ ଯେଉଁ କର୍ମର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଅଛି,ତଦନୁଯାୟୀ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
ପ୍ରଶ୍ନ: ସାହିତ୍ୟକୁ ନେଇ ଆଗକୁ କ’ଣ ଯୋଜନା ରହିଛି?
ଉତ୍ତର: ଓଡ଼ିଶାର କଳା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ, ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଦିଗନ୍ତ ବେଶ୍ ସମୃଦ୍ଧ । ତଥାପି ଆମ ଭାଷା ପ୍ରତି ସାଧାରଣରେ ବିମୁଖତା ଚିନ୍ତନୀୟ । ଭାଷା ପ୍ରତି ଆମର ଅନୁରକ୍ତି ଓ ଆନ୍ତରିକତାର ଅଭାବ ହିଁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଉନ୍ନତିରେ ଅନ୍ତରାୟ । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟର ବିଭବ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ପ୍ରାଣତନ୍ତୀକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରୁ ଓ ଏହା ବିଶ୍ୱଜନୀନତା ଲାଭ କରୁ, ଏହା ହିଁ ମୋର ସ୍ୱପ୍ନ ।